เดิมทีในยุคโบราณ การรักษาโรคต้องพึ่งพาไสยศาสตร์เป็นหลัก มีการบูชา กราบไว้ เพื่อให้โรคภัยบรรเทาทุกและหายไป มีเรื่องของเวทมนต์ละคาถาอาคมที่นำมาใช้ในการขจัดปัดเป่าให้โรคร้ายหายไป ถือเป็นการรักษากลางบ้าน อาทิเช่น การเป่ามนต์ หรือการอาบ-ดื่มน้ำมนต์ เป็นต้น ซึ่งถือเป็นเรื่องของจิตใจมากกว่าการรักษาที่เหตุของโรคโดยตรง
และส่วนหนึ่งของกระบวนการที่กล่าวมาถึงนี้ ก็ได้มีการนำสมุนไพรมาให้ประโยชน์ร่วมด้วย ในการช่วยระงับความเจ็บปวด
การแพทย์แผนโบราณของไทย ได้มีการถ่ายทอดความรู้ในด้านนี้สืบต่อกันมาอย่างต่อเนื่อง จึงทำให้ศาสตร์แขนงนี้สูญหายไป และยังได้มีการพัฒนาผ่านการศึกษาค้นคว้าของอาจารย์ ผู้รู้ เพื่อถ่ายทอดให้กับคนรุ่นหลังมาโดยตลอดจนถึงปัจจุบัน
สำหรับการนำสมุนไพรมาใช้เป็นของไทยนั้น มีมาตั้งแต่โบราณกาล จนกระทั่งยาแผนปัจจุบันได้เข้ามามีบทบาทในชีวิตประจำวัน ทำให้บทบาทยาสมุนไพรลดลงไป แต่ทว่าในปัจจุบันยาสมุนไพรได้กลับมาเป็นที่นิยมและได้รับความสนใจอย่างแพร่หลายจากการแพทย์และสาธารณสุขทั่วโลก
ได้มีการส่งเสริมให้ประชาชนปลูก และใช้ยาสมุนไพร เพื่อวัตถุประสงค์ในการป้องกัน บำบัด และรักษาโรค นอกจากนั้นยังได้มีการให้ความรู้และพัฒนาคุณภาพของสมุนไพรไทยให้แก่ประชาชนอีกด้วย
สำหรับสมุนไพรที่ใช้กันอยู่ในปัจจุบัน บางชนิดได้ผ่านกระบวนการทดสอบทางวิทยาศาสตร์มาแล้ว แต่ทว่ายังมีสมุนไพรจำนวนมาก ที่ใช้กันตามวิถีชาวบ้านที่สืบต่อกันมาตั้งแต่โบราณ ซึ่งนักวิชาการก็พยายามค้นคว้า วิจัย โดยใช้แนวทางตามวิถีดั้งเดิม มาดัดแปลงและพัฒนาใช้เป็นยาบำบัดโรคที่มีสรรพคุณเหมาะสมดีขึ้น เพื่อคุณภาพชีวิตของผู้ใช้ด้วย
